Chọn hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) phù hợp cho tòa nhà là một quyết định quan trọng, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng về quy mô, công năng và mức độ nguy cơ cháy nổ. Một hệ thống PCCC hiệu quả không chỉ đáp ứng các yêu cầu pháp lý theo Luật PCCC 2025 và quy chuẩn QCVN 06:2022/BXD mà còn đảm bảo khả năng ứng phó nhanh chóng, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản. Các tòa nhà như chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại hay khách sạn có đặc thù riêng, do đó cần xem xét nhiều yếu tố để đưa ra lựa chọn tối ưu.

Hệ thống báo cháy là thành phần cốt lõi của bất kỳ hệ thống PCCC nào. Thiết bị này bao gồm cảm biến khói, cảm biến nhiệt và chuông báo động, giúp phát hiện sớm dấu hiệu cháy và cảnh báo cư dân hoặc nhân viên kịp thời. Đối với tòa nhà cao tầng, hệ thống báo cháy tự động, kết nối với trung tâm điều khiển, là lựa chọn lý tưởng. Công nghệ hiện đại như cảm biến tích hợp AI có thể phân tích dữ liệu thời gian thực, phân biệt khói cháy với hơi nước, giảm thiểu báo động giả. Các tòa nhà nhỏ hơn, như văn phòng hoặc nhà thấp tầng, có thể sử dụng hệ thống báo cháy địa phương, nhưng cần đảm bảo tuân thủ Thông tư 32/2024/TT-BCA về kiểm định thiết bị.

Bình chữa cháy và vòi phun là các công cụ trực tiếp để dập lửa ở giai đoạn đầu. Bình chữa cháy, bao gồm loại bột, CO2 hoặc bọt, cần được bố trí tại các khu vực dễ tiếp cận như hành lang, cầu thang và phòng kỹ thuật. Theo QCVN 03:2023/BCA, mỗi tầng của tòa nhà phải có số lượng bình chữa cháy phù hợp với diện tích và nguy cơ cháy. Vòi phun chữa cháy, kết nối với hệ thống nước áp lực cao, là lựa chọn hiệu quả cho đám cháy lớn, đặc biệt tại các tòa nhà có mật độ người cao như chung cư hoặc khách sạn. Việc lựa chọn loại bình và vòi phun cần dựa trên nguy cơ cháy chính, chẳng hạn bình CO2 cho khu vực có thiết bị điện, hoặc bình bọt cho nơi lưu trữ chất lỏng dễ cháy.

Hệ thống chữa cháy tự động, như sprinkler (đầu phun nước) hoặc hệ thống phun sương, là giải pháp tiên tiến cho các tòa nhà lớn. Sprinkler kích hoạt khi phát hiện nhiệt độ cao, phun nước trực tiếp lên đám cháy, giúp kiểm soát ngọn lửa trước khi lực lượng cứu hỏa đến. Hệ thống phun sương, sử dụng ít nước hơn, phù hợp cho các khu vực có thiết bị điện tử nhạy cảm như phòng máy chủ hoặc trung tâm dữ liệu. Tuy nhiên, chi phí lắp đặt và bảo trì các hệ thống này khá cao, nên cần cân nhắc ngân sách và mức độ rủi ro của tòa nhà. Các tòa nhà cũ, theo quy định chuyển tiếp của Luật PCCC 2025, có thể cần nâng cấp để đáp ứng tiêu chuẩn mới.

Công nghệ hiện đại đang thay đổi cách hệ thống PCCC vận hành. Các giải pháp tích hợp AI và Internet vạn vật (IoT) cho phép giám sát liên tục hệ thống điện, cảm biến và thiết bị chữa cháy, đồng thời gửi cảnh báo qua ứng dụng di động. Một số tòa nhà cao cấp đã áp dụng camera AI để phát hiện khói hoặc lửa, kết nối với cơ sở dữ liệu PCCC theo Nghị định 50/2024/NĐ-CP. Những công nghệ này không chỉ nâng cao hiệu quả mà còn giúp quản lý tòa nhà phản ứng nhanh hơn trong tình huống khẩn cấp. Tuy nhiên, việc triển khai cần đội ngũ kỹ thuật có chuyên môn để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định.

Bảo trì định kỳ là yếu tố không thể bỏ qua để đảm bảo hệ thống PCCC luôn sẵn sàng. Theo Nghị định 50/2024/NĐ-CP, các tòa nhà phải kiểm tra hệ thống báo cháy, bình chữa cháy và vòi phun ít nhất 6 tháng/lần. Quy trình bảo trì bao gồm kiểm tra áp suất bình, vệ sinh cảm biến và thử nghiệm sprinkler. Ngoài ra, nhân viên và cư dân cần được đào tạo kỹ năng sử dụng thiết bị PCCC và sơ tán an toàn, thông qua các khóa học sử dụng mô phỏng thực tế ảo (VR). Một hệ thống PCCC dù hiện đại đến đâu cũng sẽ mất hiệu quả nếu không được duy trì và sử dụng đúng cách.

Khi lựa chọn hệ thống PCCC, chủ đầu tư hoặc ban quản lý tòa nhà cần tham khảo ý kiến từ các đơn vị tư vấn chuyên nghiệp, đồng thời cân nhắc chi phí, quy mô và yêu cầu pháp lý. Một hệ thống phù hợp không chỉ giúp tuân thủ quy định mà còn mang lại sự an tâm cho cư dân và nhân viên, giảm thiểu rủi ro trong các tình huống khẩn cấp.